Żywienie w profilaktyce chorób - WZW
Wieloletnie obserwacje wpływu diety w przewlekłym WZW pozwalają stwierdzić, że dieta nie ma większego znaczenia dla postępu choroby. W okresie, kiedy nie dochodzi do zaawansowanych zmian w strukturze tkanki wątroby nie istnieją uniwersalne wskazania dietetyczne w zakażeniu tym konkretnym typem wirusa. Dobór diety zależy w tym okresie od indywidualnej tolerancji chorego dla spożywanych pokarmów. Dopiero zaawansowany stan degeneracji wątroby wymaga wprowadzenia bardziej rygorystycznej diety - wg zasad diety wątrobowej czyli diety lekkostrawnej.
Obecnie przy WZW zalecana jest dieta urozmaicona, ale lekkostrawna i niskotłuszczowa, ze znacznym ograniczeniem potraw smażonych. Niewskazane jest również spożycie produktów z konserwantami, sztucznie barwionych, a także picie napojów energetyzujących i palenie tytoniu. Bardzo ważną wskazówką dietetyczną przy tym schorzeniu jest całkowite wyeliminowanie z jadłospisu alkoholu i to pod jego każdą postacią.
Wskazany jest umiarkowany wysiłek fizyczny: (pływanie, jazda na rowerze, aerobik, spacery, marszobieg itp.).
Optymalnie i właściwie zbilansowana dieta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych i mineralnych.
Wytyczne diety w przewlekłych chorobach wirusowych wg prof. dr hab. med. Lecha Hryniewieckiego:
- żywienie nie powinno być schematyczne, lecz indywidualne i dostosowane do stanu chorego i fazy choroby,
- zmiana sposobu żywienia, a przede wszystkim znaczne zwiększenie każdego ze składników pokarmowych musi być stopniowe i połączone z baczną obserwacją stanu chorego,
- dieta powinna być urozmaicona, a poszczególne posiłki, jeżeli to możliwe, zgodne z upodobaniami i zwyczajami żywieniowymi chorego,
- chory i jego rodzina powinni być pouczeni, że leczenie dietetyczne jest zasadniczą formą leczenia, która rokuje utrzymanie stanu wydolności. Jedynie wyrobienie takiego przekonania umożliwia długotrwałe ograniczenie spożywania niektórych potraw i używek tam, gdzie jest to konieczne (np. alkoholu),
- przy upośledzonym łaknieniu należy dążyć do zapewnienia dowozu produktów o dużej wartości biologicznej, a wyłączyć pokarmy sycące i zmniejszające łaknienie, tj. słodycze i tłuszcze.
Ogólna zasada diety:
Zasadą diety jest ograniczenie tłuszczu, dostarczenie organizmowi białek głównie z mleka i jego przetworów oraz z mięsa. Z diety należy wyłączyć pokarmy ciężko strawne i wzdymające, konserwy oraz ostre przyprawy i używki. Nie podaje się cebuli i czosnku. Ogranicza się pokarmy zawierające większe ilości kwasu szczawiowego, jak: szpinak, szczaw, rabarbar. Posiłki podaje się często, natomiast w mniejszych objętościach – około 5 razy dziennie. Ważne jest, aby posiłki spożywane były w temperaturze umiarkowanej – nie podaje się potraw zimnych.
Sposób przyrządzania potraw:
Stosuje się potrawy gotowane w wodzie i na parze, pieczone w pergaminie i duszone bez tłuszczu. Zabrania się podawania potraw smażonych. Potrawy sporządza się bez tłuszczu, a dowolną jego ilość dodaje się w postaci surowej do gotowych potraw. Zupy podprawia się zawiesinami z mąki i mleka. Zabrania się używania zasmażek i śmietany. Pożywienie powinno być atrakcyjnie zestawione i szczególnie estetycznie podane.
1. Produkty zbożowe | 250 | 7. Ziemniaki | 250-300 |
2a. Mleko | 800 | 8. Warzywa i owoce z wit.C | 200 |
2b. Twaróg | 150-200 | 9. Warzywa i owoce z karotenem | 150 |
3.Jaja | 1 szt. | 10. Inne warzywa i owoce | 300 |
4. Mięso, ryby, wędliny | 150 | 11. Strączkowe suche | -- |
5. Masło i śmietanka | 10 | 12. Cukier i słodycze | 70-80 |
6. Inne tłuszcze | 10 |
z podziałem na grupy
Grupa | Rodzaj produktu | Nazwa produktu | |
---|---|---|---|
wskazane | niewskazane | ||
1 | Pieczywo | jasne, czerstwe,pszenne | razowe, świeże, żytnie |
Mąka | pszenna, ziemniaczana, kukurydziana, owsiana | razowa, żytnia | |
Makarony | makaron „nitki” | grube makarony | |
Kasza | manna, pszenna, kukurydziana, krakowska, płatki owsiane, jęczmienna, ryż, tapioka, sago | jaglana, gryczana, gruba | |
2 | Mleko | świeże, świeży kefir, kwaśne mleko | mleko tłuste i zbyt kwaśne przetwory mleka |
Sery | chude, twarogowe | dojrzewające, tłuste, topione, kwaśne | |
3 | Jaja | białko, w niewielkich ilościach jajka na miękko i żółtka jako dodatek do potraw | żółtka w dużej ilości |
4 | Mięso | chude gatunki mięsa: cielęcina, wołowina, kura, indyk, gołąb, królik | tłuste gatunki: wieprzowina, baranina, gęś, kaczka, dziczyzna, flaki i inne podroby |
Ryby | chude: dorsz, sandacz, szczupak, lin, karaś, leszcz, flądra | tłuste, marynowane: śledź, węgorz, łosoś, sardynki, konserwy | |
Wędliny | chude: szynka, polędwica, dietetyczne parówki | tłuste, pikantne: kiełbasy, pasztety itp. | |
5 | Masło | w ilościach ograniczonych ilościach świeże i na surowo | topione, solone, nieświeże |
6 | Inne tłuszcze | tłuszcze roślinne, miękkie margaryny (np. Słoneczna, Sawa, Tina, Kama, Flora itp.), oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, sojowy, uniwersalny | smalec, słonina, boczek, margaryny twarde |
7 | Ziemniaki | gotowane w postaci puree | gotowane i podawane w całości, pieczone, smażone |
8 | Warzywa i owoce obfitujące w wit. C | pomidory, owoce jagodowe, cytrusowe, owoce dzikiej róży | kapusty, kalafiory |
9 | Warzywa i owoce bogate w karoten | marchew, dynia, koperek, sałata zielona, w ograniczonych ilościach szpinak | fasolka szparagowa, groszek zielony |
10 | Inne warzywa i owoce | seler, pietruszka, sok z czarnej rzodkwi, w ograniczonych ilościach buraki ćwikłowe, jabłka, śliwki, winogrona, brzoskwinie, morele, wiśnie, owoce suszone bez małych pestek | kalarepa, brukiew, rzodkiewka, ogórki, cebula, czosnek, pory, czereśnie, gruszki, rabarbar |
11 | Strączkowe suche | -------- | wszystkie gatunki |
12 | Cukier i słodycze | cukier, miód, marmolada, dżemy bez pestek, syropy owocowe na cukrze | słodycze zawierające tłuszcz i używki |
13 | Przyprawy | łagodne: koperek, pietruszka, cynamon, wanilia, tarta skórka cytrynowa i pomarańczowa, kwasek cytrynowy, sok z cytryny, majeranek | ostre: pieprz, ocet, papryka, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, cebula, czosnek, szczypiorek |
14 | Używki | Herbata, kakao w ograniczonych ilościach | kawa naturalna, napoje alkoholowe, czekolada |
Lp. | Rodzaj produktu | Nazwa potrawy | |
---|---|---|---|
wskazane | niewskazane | ||
1 | Napoje | słaba herbata, herbata z mlekiem, kawa zbożowa z mlekiem, mleko, soki warzywne i owocowe | mocna herbata, kawa prawdziwa, napoje gazowane, wszelkie zimne płyny, napoje alkoholowe |
2 | Pieczywo | chleb pszenny, bułki, pieczywo półcukiernicze, sucharki, biszkopty, chleb lecytynowy | graham, chleb żytni |
3 | Dodatki do pieczywa | niewielka ilość masła, dżemy bez pestek, marmolada, miód, chudy twaróg, mięso gotowane, szynka, polędwica, parówki dietetyczne, w ograniczonych ilościach jajka na miękko | sery dojrzewające, topione, tłuste, kwaśne, pozostałe wędliny, konserwy, dżemy z pestkami |
4 | Zupy | warzywne i owocowe przecierane, krupniki, mleczne, zupy podprawiane zawiesinami, łagodne | na tłustych rosołach, grzybowe, zasmażane, warzywne nieprzecierane |
5 | Dodatki do zup | grzanki, bułka, kasza, lane ciasto, kluski biszkoptowe, makaron nitki, ziemniaki puree | grube makarony, łazanki, kluski kładzione, francuskie |
6 | Potrawy z mięsa | mięsa gotowane, budynie, pulpety, pieczeń w pergaminie, potrawki | mięsa smażone, pieczone w zwykły sposób |
7 | Potrawy półmięsne | budynie z mięsa, kasz, warzyw i drobnego makaronu | zapiekanki |
8 | Potrawy z drobiu | drób gotowany, pieczony w pergaminie, budynie, potrawki, pulpety | smażone, pieczone w zwykły sposób |
9 | Potrawy z ryb | ryby z wody, pulpety, budynie | ryby smażone, marynowane |
10 | Potrawy z jaj | w ograniczonych ilościach jaja na miękko, jajecznica na parze, omlety na parze | gotowane na twardo, smażone |
11 | Potrawy z warzyw | warzywa gotowane, przetarte, podprawiane zawiesinami lub oprószane mąką, soki surowe lub gotowane, przy dobrej tolerancji drobno starte surówki w dozwolonych warzyw | grubo rozdrobnione surówki, warzywa gotowane nierozdrobnione |
12 | Potrawy z mąki | ciasta zarabiane w misce, lane ciasto, kluski biszkoptowe, pierogi leniwe, makaron „nitki” | ciasta zarabiane na stolnicy, smażone; kluski kładzione, francuskie, naleśniki, krokiety |
13 | Potrawy z kasz | drobne na sypko, grube rozklejone, przecierane kasze z owocami, warzywami, budynie z kasz | kasze grube nie przecierane, zapiekanki, potrawy smażone |
14 | Sosy | warzywne, owocowe, mleczne, podprawiane zawiesinami | tłuste, zasmażane, na tłustych rosołach, pikantne |
15 | Desery | kompoty przetarte, kisiele, galaretki mleczne, owocowe, musy, koktajle mleczno – owocowe, bezy, herbatniki, biszkopty, soki owocowe, owoce pieczone | tłuste ciasta, torty, kremy, desery z używkami |
PRZYKŁADOWE JADŁOSPISY >>tutaj