Żywienie w profilaktyce chorób - choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz nadkwaśny nieżyt żołądka
Chorobę wrzodową leczy się farmakologicznie w połączeniu z odpowiednią dietą. Dieta jest czynnikiem wspomagającym i przyśpieszającym leczenie, łagodzi nieprzyjemne objawy choroby oraz zapobiega nowotworom.
Dieta powinna być dostosowana indywidualnie do stanu chorego i jego upodobań smakowych. Zastosowanie ma tutaj dieta łatwo strawna, oszczędzająca.
Zasady diety w chorobie wrzodowej
- Liczba posiłków w ciągu dnia zależy od stopnia zaawansowania choroby. W okresie zaostrzenia objawów posiłki podaje się 9-10 razy dziennie. W miarę zdrowienia ich liczba stopniowo maleje do ok. 5-6 na dobę. Posiłki powinny być urozmaicone i podawane regularnie – w estetyczny sposób, oraz mieć niewielką objętość. Dzień należy rozpoczynać od zjedzenia śniadania, gdyż jest to pierwszy posiłek po długiej przewie nocnej. Nie należy robić zbyt dużych przerw między posiłkami, aby nie dopuszczać do uczucia głodu. Nie powinno się jednak jeść zbyt często, ponieważ każdy posiłek jest dodatkowym bodźcem powodującym wydzielanie soku żołądkowego. Ostatni posiłek należy spożyć na godzinę przed snem, aby nie dopuścić do głodowych bólów nocnych.
- Dozwolone techniki sporządzania potraw w okresie nasilonych objawów choroby wrzodowej to: gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w folii, duszenie bez obsmażania. W okresie zaostrzenia choroby potrawy przyrządza się w taki sposób, aby w jak największym stopniu ograniczyć procesy żucia i gryzienia pokarmów.
- Potrawy muszą mięć konsystencje papkowatą. Należy je miksować, przecierać lub mielić. Warzywa i owoce należy spożywać w postaci rozdrobnionej, przetartej lub w postaci surowych soków rozcieńczonych mlekiem, śmietanką lub przegotowaną wodą w celu złagodzenia kwaśnego smaku. Zupy i sosy należy podprawiać zawiesinami z mąki i mleka lub mąki i śmietanki. Najlepiej podawać zupy przecierane. Z naszego menu w czasie zaostrzenia choroby wrzodowej muszą zniknąć surowe produkty. W tym okresie należy także ograniczyć ilość przypraw w posiłkach. Zabrania się stosowania wszystkich ostrych przypraw (pieprz, papryka, musztarda, chili, curry, ocet, duże ilości soli). Dozwolone są jedynie łagodne przyprawy( wanilia, cynamon, sok z cytryny, koperek, zielona pietruszka, kminek) niepobudzające wydzielania soku żołądkowego.
- Bardzo ważna jest temperatura potraw. Nie mogą one być ani zimne, ani zbyt gorące, ponieważ potrawy takie pobudzają motorykę żołądka i jelit, a gorące potrawy dodatkowo powodują przekrwienie błony śluzowej żołądka.
- Napoje powinny być pite minimum 30 min przed posiłkiem lub 1 godz. po posiłku - nigdy zaraz po jedzeniu.
- Nierzadko w okresie leczenia choroby wrzodowej występuje konieczność wspomagania diety preparatami witaminowo – mineralnymi, przepisanymi przez lekarza prowadzącego z uwagi na dietę bardzo ubogą w te składniki pożywienia.
- Istnieją różne poglądy na leczenie dietetyczne choroby wrzodowej. Wiele badań prowadzonych w ostatnich latach wskazuje na korzystny wpływ błonnika na proces gojenia owrzodzeń, oraz na mniejszą częstotliwość nawrotów choroby wrzodowej. Błonnik zawiera korzystny wpływ na poposiłkowe stężenie kwasu solnego, pepsyny i kwasów żółciowych w soku żołądkowych . Dieta bogatobłonnikowa zapobiega zaparciom, które często występują w chorobie wrzodowej, oraz zawiera więcej składników mineralnych i witamin, co ma korzystny wpływ na przebieg przemiany materii.
- Sposób przyrządzania diety bogatej w błonnik powinien być taki, aby potrawy były miękkie i łatwe do przeżucia.
- Zabrania się spożywania alkoholu, mocnej herbaty i kawy, potraw smażonych i tłustych, większej ilości żółtek, mięs i ryb smażonych oraz pieczonych w zwykły sposób, produktów wędzonych, wzdymających (rośliny strączkowe, kapusty, pieczywo żytnie), ostrych przypraw, cebuli, marynat, grubo rozdrobnionych surówek i tłustych zbyt słodkich wyrobów cukierniczych. Obowiązuje bezwzględny zakaz palenia papierosów. Nikotyna powoduje gorsze ukrwienie narządów wewnętrznych, w tym dwunastnicy i żołądka, co opróżnia gojenie się nadżerek.
PRODUKTY WSKAZANE I NIEWSKAZANE
w okresie rekonwalescencji (po ustąpieniu silnych objawów)
w okresie rekonwalescencji (po ustąpieniu silnych objawów)
Grupa | Rodzaj produktu | Nazwa produktu | |
---|---|---|---|
wskazane | niewskazane | ||
1 | Pieczywo | jasne, czerstwe,pszenne | razowe, świeże, żytnie |
Mąka | pszenna, ziemniaczana, kukurydziana, | razowa, żytnia | |
Makarony | makaron „nitki” | grube makarony | |
Kasza | drobne i grube przetarte: grysiki, jęczmienne, ryż, tapioka, sago, kasza krakowska | kasze grube nie przecierane, jaglana oraz gruba gryczana | |
2 | Mleko | świeże, świeży kefir | zbyt kwaśne przetwory mleka, maślanka |
Sery | twarogowe niekwaśne | dojrzewające, topione, kwaśne twarogowe | |
3 | Jaja | całe jajka, białka, żółtka | duże ilości żółtek |
4 | Mięso | chude gatunki mięsa: cielęcina, konina, kura, indyk, gołąb, królik, gołąb, perliczka | tłuste gatunki: wieprzowina, wołowina, baranina, gęś, kaczka, dziczyzna, flaki, nerki, wątroba, ozorki i inne podroby |
Ryby | chude: dorsz, sandacz, szczupak, lin, karaś, leszcz, flądra, pstrąg | tłuste, marynowane: śledź, węgorz, łosoś, sardynki, szproty, konserwy | |
Wędliny | w ograniczonej ilości chude: szynka, polędwica, dietetyczne parówki | tłuste, pikantne: kiełbasy, pasztety itp. | |
5 | Masło | świeże, na surowo | topione, solone, nieświeże |
Śmietana | śmietanka, niezbyt kwaśna śmietana | zbyt kwaśna śmietana | |
6 | Inne tłuszcze | W ograniczonej ilości tłuszcze roślinne, miękkie margaryny (np. Słoneczna, Sawa, Tina, Kama, Flora itp.), oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, sojowy | smalec, słonina, boczek, margaryny twarde, olej rzepakowy |
7 | Ziemniaki | gotowane w postaci puree | gotowane i podawane w całości, pieczone, smażone |
8 | Warzywa i owoce obfitujące w wit. C | Niewielka ilość owoców w postaci rozcieńczonych przecierów lub soków, owoce jagodowe, owoce dzikiej róży | kapusty, kalafiory, zbyt kwaśne owoce, owoce ze skórkami i pestkami |
9 | Warzywa i owoce bogate w karoten | W ograniczonych ilościach marchew, dynia | fasolka szparagowa, groszek zielony, sałata zielona, szpinak |
10 | Inne warzywa i owoce | w ograniczonych ilościach przeciery i soki, jabłka, winogrona, brzoskwinie, morele, oraz włoszczyzna w niewielkich ilościach | kalarepa, pietruszka i seler w dużych ilościach, rzodkiew, czereśnie, gruszki, rabarbar, wiśnie, śliwy |
11 | Strączkowe suche | -------- | wszystkie gatunki |
12 | Cukier i słodycze | w ograniczonych ilościach, cukier, miód, marmolada, soki owocowe na cukrze | dżemy z pestkami, konfitury, oraz słodycze w nadmiarze i w zwykłych ilościach |
13 | Przyprawy | łagodne: koperek, zielona pietruszka, cynamon, wanilia, sok z cytryny, | ostre: pieprz, ocet, papryka, musztarda, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa, cebula, czosnek, szczypiorek, kostki bulionowe, sól w większych ilościach |
14 | Używki | słaba herbata | kawa prawdziwa, napoje alkoholowe, czekolada, napoje gazowane |
POTRAWY WSKAZANE I NIEWSKAZANE
Lp. | Rodzaj produktu | Nazwa potrawy | |
---|---|---|---|
wskazane | niewskazane | ||
1 | Napoje | słaba herbata, herbata z mlekiem, kawa zbożowa z mlekiem, mleko, soki rozcieńczone, napoje mleczno – owocowe, mleczno – warzywne, wody mineralne nie gazowane | mocna herbata, kawa prawdziwa, napoje gazowane, wszelkie zimne płyny, napoje alkoholowe, kwaśne napoje mleczne, maślanka, kumys, |
2 | Pieczywo | czerstwy chleb pszenny, bułki, , sucharki rozmoczone, biszkopty, pieczywo półcukiernicze, drożdżowe | Wszelkie pieczywo świeże, graham, chleb żytni, pieczywo chrupkie |
3 | Dodatki do pieczywa | masło, jaja na miękko, jajecznica na parze, twaróg, pasta z cielęciny, drobiu, w ograniczonych ilościach: chude wędliny (szynka, polędwica, drobiowe, parówki cielęce), dżemy bez pestek, ewentualnie marmolada i miód jeśli chory toleruje, | sery dojrzewające, topione, tłuste, kwaśne, pozostałe wędliny, salceson, kiszka, pasztetowa, konserwy, dżemy z pestkami, jaja na twardo, |
4 | Zupy | Mleczne, krupniki z dozwolonych kasz, ziemniaczana, rosół jarski, warzywne z dozwolonych warzyw, przecierane, zupy podprawiane zawiesinami, zaciągane żółtkiem, łagodne | Tłuste, zawiesiste, na wywarach mięsnych, kostnych, grzybowych, zasmażane, zaprawiane kwaśną śmietaną, pikantne, z warzyw kapustnych, roślin strączkowych, cebulowa, porowa, rosoły, buliony; nieprzecierane |
5 | Dodatki do zup | grzanki, bułka, kasza manna, jęczmienna i ryż rozklejony, lane ciasto, kluski biszkoptowe, francuskie, makaron nitki, ziemniaki puree | grube makarony, grube kasze, łazanki, kluski kładzione, nasiona roślin strączkowy, jaja na twardo |
6 | Potrawy z mięsa | mięsa gotowane, budynie, pulpety, pieczeń w pergaminie, potrawki | mięsa smażone, pieczone w zwykły sposób, nie rozdrobnione |
7 | Potrawy półmięsne | budynie z mięsa i kasz, makaron nitki z mięsem, risotto, | zapiekanki, pierogi, naleśniki, krokiety, gołąbki |
8 | Potrawy z drobiu | budynie, gotowane, mielone, potrawki, pulpety | smażone, pieczone i duszone w zwykły sposób, gotowane nie rozdrobnione |
9 | Potrawy z ryb | ryby z wody, pulpety, budynie | ryby smażone, marynowane, wędzone |
10 | Potrawy z jaj | jaja na miękko, jajecznica na parze, omlety na parze, suflety | gotowane na twardo, smażone |
11 | Potrawy z warzyw | Warzywa z dozwolonych gotowane, przetarte, podprawiane zawiesinami lub oprószane mąką, soki surowe lub gotowane rozcieńczone, w okresie remisji choroby drobno starte surówki np. z marchewki | surówki, warzywa gotowane nie rozdrobnione |
12 | Potrawy z mąki | ciasta zarabiane w misce, lane ciasto, kluski biszkoptowe, pierogi leniwe, makaron „nitki” | ciasta zarabiane na stolnicy, smażone; kluski kładzione, naleśniki, krokiety |
13 | Potrawy z kasz | Kasze rozklejone, grube przetarte, budynie z kasz | Kasze na sypko, grube nie przecierane, zapiekanki, potrawy smażone |
14 | Sosy | mleczne, śmietankowe, podprawiane zawiesinami, łagodne: koperkowy, potrawkowy, pomidorowy, pietruszkowy | tłuste, zasmażane, na tłustych rosołach, pikantne, grzybowe |
15 | Desery | kompoty z zalecanych owoców przetarte, kisiele, mus z pieczonego jabłka, budynie, kisiele mleczne, desery mało słodzone, przeciery z owoców gotowanych lub pieczonych, soki rozcieńczone | tłuste ciasta, torty, kremy, desery z używkami, orzechami, czekolada, batony, chałwa, ciasta z proszkiem spulchniającym |
PRZYKŁADOWE JADŁOSPISY DLA DIETY WRZOWOWEJ >>tutaj