Enargia & składniki pokarmowe
- Energia:
Źródłem niezbędnej człowiekowi energii jest pożywienie, a dokładniej mówiąc składniki odżywcze. Głownie energia powstaje w organizmie człowieka na drodze przemian tłuszczów i węglowodanów oraz białek i alkoholu. Zapotrzebowanie człowieka na energię zależy od płci, wieku, masy ciała, wzrostu, a nawet klimatu. Dodatkowo potrzebujemy energii aby móc podejmować różnego typu aktywności jak chodzenie, praca fizyczna, czynności związane z pracą zawodową, itp. Wszystkie one dodatkowo zwiększają zapotrzebowanie organizmu na energię. Jeżeli nie dostarczymy do organizmu odpowiedniej ilości energii prowadzi to do konieczności wykorzystania „zapasów” organizmu, co prowadzi do utraty masy ciała, zahamowania wzrostu dzieci i młodzieży, zaniku mięśni i ogólnego osłabienia. Sytuacja odwrotna – gdy dostarczamy do organizmu zbyt duże ilości energii prowadzi do odkładania się jej nadmiaru w postaci tłuszczu.
- Białka:
Białka są najważniejszym elementem budowy wszystkich organizmów żywych. Podstawowym elementem budowy białek są aminokwasy spośród których 8 ma najważniejsze znaczenie, ponieważ organizm nie potrafi sam ich syntetyzować i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Białka zwierzęce zawierają wszystkie 8 niezbędnych aminokwasów w odpowiednich ilościach, natomiast białka pochodzenia zwierzęcego nie zawierają wszystkich niezbędnych aminokwasów lub ich zawartość jest zbyt mała, aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować. Dlatego też białka roślinne nazywane są białkami niepełnowartościowymi, o niższej wartości odżywczej.
- Tłuszcze:
Podstawowym elementem budowy tłuszczu są kwasy tłuszczowe – to one decydują o charakterze tłuszczu. Ze względu na liczbę wiązań podwójnych w cząsteczce kwasu dzielimy je na nasycone kwasy tłuszczowe(NKT), jednonienasycone kwasy tłuszczowe (JNKT) oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT). Spośród WNKT wyodrębnia się specjalną grupę niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, tzw NIKT – są to kwasy, który muszą zostać dostarczone do organizmu wraz z pokarmami, gdyż nasz organizm nie potrafi ich syntetyzować (nie mamy odpowiednich enzymów). Przeważające w tłuszczach roślinnych kwasy nienasycone mają korzystniejszy wpływ na organizm człowieka niż kwasy tłuszczowe nasycone. W diecie bogatej w tłuszcze zwierzęce jest zazwyczaj zbyt dużo cholesterolu, który może prowadzić do zmian miażdżycowych.
- Witaminy:
Witaminy są niezbędnymi składnikami pożywienia człowieka, które jednak nie są syntetyzowane w organizmie – dlatego też należy je codziennie dostarczać z pożywieniem. Nie są składnikami energetycznymi – ani budulcowymi. Znaczenie witamin polega na ich aktywnym udziale w procesie przemiany materii, w których jako katalizatory przyśpieszają przemiany innych związków. Przy braku witamin lub ich niedoborze zakłóceniu ulegają procesy życiowe na poziomie komórek, tkanek czy narządów. Witaminy dzielimy na dwie grupy: rozpuszczalne w tłuszczach oraz rozpuszczalne w wodzie. Podział ten ma szczególne znaczenie praktyczne jeżeli chodzi o wskazanie źródeł bogatych w witaminy.
- Składniki mineralne:
Niezbędne dla życia i zdrowia składniki mineralne stanowią budulec kości i tkanki zębów (wapń, fosfor, magnez, żelazo), wchodzą w skład komórek, tkanek, płynów ustrojowych, enzymów i hormonów a także regulują przebieg procesów przemiany materii. Makroelementy – to te składniki, które występują w organizmie w dużych ilościach (tzn. >1 mg) – wapń, fosfor, magnez, chlor, siarka, sód i potas. Mikroelementy występują natomiast w organizmie w bardzo małych ilościach, mimo to ich obecność w pożywieniu jest niezbędna – są to: żelazo, miedź, cynk, molibden, jod, mangan, kobalt, fluor.
Zasady prawidłowego żywienia.